भोली देश संघीयतामा जादा के होला

  

हाम्रो देश नेपाल अर्धसामन्ती अर्ध औपनिवेशिको चपेटावाट ग्रहस्तहँुदै सदियौं देखि सामन्ति केन्द्रिकृत सासन चल्दै आएको हँुदा नेपाली युवाहरुले प्रवासी जिवन यापन गर्न वाध्य भएको छ । नेपालको ठुलो युवा शक्तीलाई विदेशीहरुले सिमित ज्यालामा नै कठोर परिश्रमको उपभोग गरेका छन् । यसको दोस नेपालका मुठ्ठीभर सासकहरुले लिनैपर्छ आजसम्मको ईतिहास पल्टाउदा नेपाली राजनितिक पार्टीहरुले पनि खाली कुर्चीको भागवडामा र नेपाली जनता समक्ष्य झुट्टो आश्वस भष्टचारी सिवाय केही दिन सकेका छैनन् । नदी नाला वा जन्मको आधार भन्दै नेपालको नागरितासम्म वेचेर हजारौं विदेशिलाई भित्रिएको छ ।

 

नेपालको एतिहासिक संविधा सभाको चुनावमा वैदेशिक रोजगारीमा गएका युवाहरुलाई मताधिकारबाट वन्चित बनायो । जन्ाताले संघीयताको बारेमा सुन्ननई नपाई अन्तरीम संविधानमा जातीय संघीयता लेखियो यो नेपाली जन्ाताले कदापी स्वीकार गर्ने छैनन् । अनेकौ सम्झौता र सन्धि गरेर सत्तामा पुगेका छन । टाउकामा कफन बाधेर आमुल परिवर्तन गर्ने कसम खाएका नेताहरु कुर्चीको खेलमा जस्तो सुकै मुल्य चुकाएर भएपनि पुगेका छन् ।

 

नेपालमा केहि समयदेखि संघियताको विषयमा विभिन्न प्रकारका बहसहरु हुदै आएको सर्वविधितै छ । विधिन्न राजनितिक दलहरुले आ ्रआफनै प्रकारका संघियताका खाकाहरु तयार गरेका छन । राज्य पुनरसंरचना तथा संवैधानिक समितीले नयाँ संविधानमा उल्लेख गर्ने गरी १४वटा प्रदेशको संघीय खाका पारित गरेको छ तर आफैमा विवाद परि फुट वा दुई दुई वंटा विशेष समितीले विबादीत पस्ताब पासहुन सकेन । ठूलो दलहरु एसैमा सहमत छैनन संविधानसभामा प्रतिनिधित्व गर्ने २५ दल मध्ये २४ दलले सैदान्तिक रुपमा संघीयतालाई स्वीकारेका छन । साथै विषयगत आधारमा मतभिन्ता राखेका छन् कस्तो संघीय बनाउने आफैमा विबादमा छन् । भने एउटा दल राष्टिय जनमोर्चा संघीयताको विपक्षमा रहेको छ । जसले संघीयतालाई रष्टिय विखण्डनको कारकतत्वको रुपमा लिएको छ विश्वअनुभवमा संघीयतालाई दुईवटा प्रवधान अनुसार प्रयोग गरेको पाईन्छ । पहिलो सम्मीलन तथा एकीकरण र दोस्रो पृथीकिरण तथा विखण्डन ।अमेरिका स्वीटजरल्याण्ड सम्मीलन तथा एकीकरण प्रकि्रया अन्तर्गत निर्मित संघीय मुलुक हुन भने सुडान बेल्जियम नाईजेरिया र इथियोपिया पृथीकिरण अन्तर्गत निर्मित संघीय मुलुक हुन सम्मीलन भनेको सार्वभौम इकाईहरुको बीचमा एकीकरण गरेर बलियो राज्य बनाउने प्रकि्रया हो । तर एउटा राज्यको सार्वभौम अस्तित्वको निम्ति बलियो केन्द्र भएको राज्यको उपस्थिति अनिवार्य हुन जान्छ ।

 

नेपाल बहुजातिय बहुसास्कृतिक विविधता पूर्ण भएको मुलुक हो यसको मुल चरित्र एकात्मक हो एकात्मक देशलाई संघीयतामा लैजानु गल्ती हुन जान्छ । संविधान सभाबाट निर्माण गरिने नयाँ संविधानमा नेपाललाई बहुराष्ट्यि मुलुक भनेर उल्लेख गरिने जुन सहमाती भएको छ । त्यो अत्यन्त गलत र राष्टघाती छ । त्यसमा आत्मनिडर्णको अधिकारको सन्दर्भमा जुन निर्णय गरिएको छ । त्यसले नेपाललाई जातिय द्धन्द्ध वा युद्ध मा लैजाने मुलुक विभाजन र विखन्डन सम्भावना रहन्छ । विविधता र एकत्मक मुलुकका निम्त संघीयता अफासिद्ध हुन्छ । विविधता बीचको एकतानै एकत्मक मुलुकमा कयम हुन सक्दछ ।

नेपालमा विविधता बीच एकता कायम भएको कारणले गर्दा इतिहासमा जातिय द्धन्द्ध भएको छैनन् । नेपाल १०१जाती १०३ भन्दा बडी भाषाभाषी भएको कारणले जाती भाषाको आधारमा संघीयता अझ आत्मनिर्णय सहिदको  त्यसैत भारतीय बिस्तारवादको नितीनै मदेश र पहाड अलग अलग पार्ने योजनामा लामो समय देखि लागीरहेको छ । मदेशबादी जिम्मेबार मन्त्री वा नेताहरु किन आजै सम्मन्ध छुटीने अभिवेक्ती दिएकाछन् संघीयता गर्वमा हुदा यस्तो अभिवेक्ती भोली देश संघीयतामा जादा के होला