बाबु रोका मगर
समय गतिशिल छ समय को गती संगै अहिलेका बच्चा-बच्ची,युवा-युवती र यिनिहरुका अभिभावक पनि शिक्षाकै माध्यम बाट आफ्ना करीअर बनाउन लागि परीरहेका छन |शिक्षा अहिलेको समय मा मानव जातिको लागी मुख्य आधार मानिएको छ तर नेपाल को ग्रामीण क्षेत्र मा भएका विद्यालय मा पढाई गुणस्तरीय न हुँदा राम्रो आय भएकाहरु शहर पस्ने गरेका छन भने आर्थिक अवस्था न्युन भएका बिद्यार्थीहरु मर्कामा परेका छन | यसले गाउँ र गाउँले बिद्यार्थी हरुलाई नकरात्मक असर पारेको छ |
२०४६ को परिवर्तनपछि ग्रामीण क्षेत्रमा स्कुल खोल्ने लहर चल्यो । विद्यालय खोल्न त्यसअघि पञ्चायत समर्थक नै हुनुपर्ने अवस्था थियो । प्रजातन्त्रसँगै शिक्षा फैलन थाल्यो । आवश्यकता र विश्लेषणभन्दा पनि बदलिँदो स्वतन्त्रतामा मागका आधारमै विद्यालय दिइयो । तर सरकारले अनुगमन र नक्सांकन गरेन । न त भौतिक पूर्वाधारै हेरियो । राजनीतिक दलहरूले कार्यकर्तालाई जागिर खुवाउन पनि स्कुल सञ्चालनमा ल्याए । ती विद्यालयको शिक्षामा गुणस्तरीय नहुँदा छोराछोरी पढाउन सहरमै बसाइँ सर्नुपर्ने बाध्यता छ । यसले ग्रामीण क्षेत्रमा विद्यार्थी अभाव हुन थाल्यो । राम्रो पढाएर विद्यार्थी आकषिर्त गर्नुको सट्टा सरकारले विद्यालय गाभ्ने नीति अवलम्बन गर्यो । विद्यार्थी अभावमा अहिले विद्यालय बन्द हुने लहरै चलेको छ ।
के राम्रो शिक्षा प्राप्त गर्न को लागि शहरको मुख नै ताक्नु पर्ने हो त ? यदी यही नै हो भने शहर कस्को हो र गाउँ कस्को हो किन शहर लाई मात्र प्राथमिकता दिइन्छ ? शहर मा गरिने पढाई लेखाइ गाउँ मा किन हुन सक्दैन ? यसको जिम्मेवार को हो ?
शिक्षा अहिले ज्ञान र चेतना को लागि मात्र नभएर एउटा पैसा कमाउने माध्यम अथवा ब्यापार ब्यबसाय जस्तै भईसकेको छ | अधिकांस शहरहरु का प्रत्येक गल्ली गल्लीहरुमा मा प्राइबेट बिद्यालय खोलिएका छन भने ठीक त्यसको बिपरित ग्रामीण क्षेत्र का बिद्यालयहरु बिद्यार्थीहरुको अभाव मा बन्द हुने निश्चित भई सकेको छ | शिक्षा ग्रहण गर्नका निमित्त पैदल हिड्दै घण्टौ समय लगाएर जाँदा बिद्यालय पुग्ने बितिकै थकाई को कारण पहिलो घण्टी मा नै निन्द्रा लाग्ने र शिक्षकले पढाएको बुझ्न नसक्ने कयौ गाउँले बिद्यार्थीहरुको गुनासो छ | टाढा को बिद्यालय सानो उमेर का केटाकेटीहरु लाई बिद्यालय पठाउन पनि दु:ख अनी डर लाग्ने भएको ले विद्यार्थी का अभिभावकहरु चिन्तामा हुन्छन यस प्रती कुनै राजनीतिक दलका नेता र सरकारी निकायका पदाधिकारी हरुको ध्यान जान सकेको छैन |
शिक्षक तथा अभिभावकले शैक्षिक गुणस्तर उकासेर विद्यार्थी आकषिर्त गर्नुपर्ने पहिलो शर्त भए पनि पहल नहुँदा समस्या आएको हो । ‘सामुदायिक विद्यालयले गुणस्तर शिक्षा दिएर शैक्षिक नेतृत्व लिन सक्नुपर्छ,’ व्यवस्थापन सुधार्दै कम्तीमा अंग्रेजी माध्यममा पढाउनुपर्छ ।’ शिक्षकले आफ्नै विद्यालयमा छोराछोरी पढाउनुपर्ने, राजस्वबाट तलब खानेले चेतना फैलाउनुपर्ने र पेसालाई व्यवसायिकता दिनुपर्छ । भएका थोरैलाई पनि कसरी हुन्छ शिक्षा दिनुपर्ने नीति सरकारले लिनुपर्छ । शिक्षक दरबन्दी मिलान क्रममा अत्यधिक/न्यून विद्यार्थी भएका र भौगोलिक रूपमा सम्भव रहेका विद्यालयलाई एकीकरणमा प्रोत्साहन गर्ने शिक्षा विभागको नीति छ । गाउँका बस्ती पातलिँदै छन् । विदेश जाने युवाका श्रीमती आफ्ना बालबालिकाको भविष्य उज्ज्वल गराउन भन्दै गाउँको विद्यालयमा पढेका छोराछोरी लिएर सहरबजार जान थालेका छन् । यदी यस्तै क्रम बढ्दै गयो भने आगामी दिन हरुमा गाउँको भविश्य कस्तो होला…..?
जेष्ठ ३१ गते, २०७१ मा प्रकाशित
