काठमाडौ – शनिबारको महाभूकम्पमा क्षतिग्रस्त भएका ऐतिहासिक सम्पदाहरू जीर्णोद्धार र पुननिर्माण हुन कम्तीमा १० वर्ष लाग्ने पुरातत्त्व विभागले जनाएको छ।
क्षति पुगेका सम्पदाहरू कति हुन् भन्ने आइतबार साँझसम्म पनि पूर्ण विवरण आइनसकेको विभागका इन्जिनियर सम्पत घिमिरेले जानकारी दिए। महाभूकम्पमा सुनधाराको धरहरा, राष्ट्रिय संग्रहालय छाउनी, भक्तपुरस्थित राष्ट्रिय कला संग्रहालय, दरबार हेरचाह कार्यालय, पाटन दरबार, वसन्तपुर दरबार स्क्वायर र चाँगुनारायण मन्दिरमा बढी क्षति पुगेको छ। उपत्यकाबाहिर जानकी मन्दिरलगायत थुप्रै सम्पदाहरू पनि क्षतिग्रस्त भएका छन्।
‘१९९० सालको भूकम्पभन्दा यस पटकको क्षति बढी देखिएको छ, त्यो बेला सामान्य घरको संख्या धेरै थियो, अहिले आधुनिक घरमा कम असर छ,’ घिमिरेले भने, ‘सम्पदाका लागि पर्याप्त बजेट छुटयाएर काम थाल्दा पनि पुनर्निर्माणका लागि कम्तीमा १० वर्ष लाग्छ।’
अधिकांश भवन र सम्पदा निर्माण गर्न काठ, गुणस्तरीय सुर्खी (इँटाको धूलो), स्थानीय नेवारी इँटा, चुनजस्ता सामग्री आवश्यक पर्छ। चाँगुनारायणलगायत शिलालेखहरू यस बीचमा पटक पटक जीर्णोद्धार हुँदै आए पनि यस पटकको क्षतिले पुननिर्माण गनुपर्ने भएको छ। पुरातत्त्व विभागका प्राविधिक गोविन्द न्यौपानेले मानिसको बिमा गराउने व्यवस्थाझैं यस्ता सम्पदाको समेत बिमा गर्न सके विपत्तिका बेला जीर्णोद्धार कसरी गर्ने भन्ने समस्या उत्पन्न नहुने जिकिर गरे।
पुरातत्त्व विभागले छ महिनाअघि भूकम्प प्रतिरोधी घर निर्माणसम्बन्धी एक कार्यक्रम आयोजना गरेको थियो। यसपटक महाभूकम्पका बेला भएको क्षतिको आकलन गर्दै सम्पदा निर्माणका क्रममा भूकम्प प्रतिरोधी प्रविधि अपनाएर योजना बनाउने विभागले जानकारी दिएको छ। ईकान्तिपुरमा समाचार छ ।
बैशाख १४ गते, २०७२ मा प्रकाशित
