– अयोध्या प्रसाद श्रीवास्तव
नेपाल ९४ प्रतिशत ओमकार परिवार र ८१ प्रतिशत हिन्दूहरु भएको देश हो यसको राष्ट्र्भाषा नेपाली हो र नेपाली भाषा को उत्पत्ति संस्कृत र हिन्दी ( खडी बोली) बाट भएको हो । यो देश को सामाजिक संस्कृति सनातन धर्मीय सिद्धान्त र प्रचलनहरुमाथि निर्भर र निर्देशित रहेको छ र किनकि सनातन धर्म ( हिन्दुत्व भने पनि हुन्छ )को बीज मन्त्र र आचार विचार सहितको ज्ञान विज्ञान वेद पुराण आदि सबै थोक संस्कृत भाषा मै लिपिबद्ध रहेकोले नेपाली भाषा र संस्कृतिको परिचय, पहिचान,आचार र मर्यादाहरुको वास्तविक ज्ञान संस्कृतको अध्ययन अथवा अनुशीलन बिना सम्भव नै छैन ।
आखिर यो नेपाली समाज, खास गरेर हिन्दु समाज आफनो मूल देखि नै किन विलग हुन पुगेको छ भन्ने प्रश्न उठ्दछ | नेपालमा राजनीतिक परिवर्तन र विकासको क्रममा के देखा पर्दछ भने हामीले परिवर्तनको नाममा आफना सामाजिक, सांस्कृतिक र धार्मिक क्षेत्रका समसामायिक त्रुटिहरुलाई त लत्याँछौं, साथै जोश र आक्रोशमा हाम्रा लाभदायक धरातलीय मूल्य, मान्यता र मर्यादाहरु समेतलाई तिलांजली दिने गरेका छौं । कोही कसैलाई गाली गर्नू, शराप्नु र उच्छृंखल व्यवहार गर्नू नेतृत्व र विकासको प्रथम आवश्यक शर्त हो भन्ने नेपाली राजनीतिको रीतिले गर्दा ढुंगालाई भए पनि गाली गर्नु पर्ने हाम्रो स्वभाव नै बसी सकेको छ ।
१, राजनीतिक नेता र बुद्धिजीवीहरु ले विकासको परिभाषा र मापदण्ड पश्चिमी जगतमा खोजेका छन् नेपाली माटोको अवहेलना भएको छ । यो माटोले खोजेको आचरणको पहिचान गर्न सकेका छैनौ र पश्चिमी सभ्यतामा रहेका सजिला व्यवहारहरुलाई नेपाली समाज र संस्कृतिमा प्रवेश गराएकाले यद्धपि नेपाली पहिचान विलीन हुँदै गएको छ तर उनीहरुले यसलाई विकास ठानेका छन् ।
२, पश्चिमी जगतको भौतिकवादी चिन्तन र विश्वस्तर मै अव्यवहारिक ठहर भैरहेको कम्युनिज्मको हावाले राजनीतिक वृत्तका अगुवाहरुलाई बढी आकर्षित गरेकोले इनले जनतालाई भड्काई आफनो भूमिबाट खुट्टा उचाली शून्य आकाशमा उभिएर कम्युनिज्मका साथै क्रिश्चियनिटीलाई समेत भित्र्याएका छन् । यी दुवै कुरालाई जनतामाथि लाद्न सह्य र सहज बनाएर नेपाललाई श्रमिक राज्य बनाउनकालागी निरंकुश शासन सजिलो तरीकाले संचालक गर्ने उद्देश्यले जनतालाई ज्ञान विज्ञान देखि टाढा राखन ज्ञान विज्ञानको प्रमुख श्रोत संस्कृत भाषा, मानव धर्म (हिन्दू धर्म)का शाश्वत सिद्धान्त दया, क्षमा प्रेम, सहिष्णुता आदि र धार्मिक अभ्यास माथि तीब्र प्रहार गरेका छन । माओवादीले त हिन्दू धर्मका( अन्य कुनै धर्मलाई छोएको छैन ) पुस्तक र मठ मन्दिर जलाउने, क्रियापुत्री र वेदपाठी तथा श्रीमद्भागवतको माध्यम द्धारा धर्मलाई बल पुरयाउने पंडित नारायण पोखरेल जस्तालाई काट्न्, भजन कीर्तन पूजा आजा जस्ता आत्मिक उन्नतिको काम गर्न नदिने र हिंसा र दमनको माध्यम द्धारा हिन्दू हरु मा भय त्रास र आतंक फैलाएर, राज्य लाई धर्म निरपेक्ष गराएर क्रिश्चियनिटीलाई व्यापक बल र आधार तयार गरि दिएको छ । अब यही धार्मिक हतियारका माध्यमबाट विदेशी षडयन्त्रकारीहरु ले नेपालको सार्वभौम सत्तामाथि बक्र दृष्टि राख्दै यसै धर्मतन्त्रको अजेय अस्त्रबाट आफना कठपुतली नेताहरु द्धारा जनताको बीचको पारस्परिक सुमधुर सम्बन्धलाई खलबल्याएर अन्तमा विदेशी शक्तिलाई सबै जनाको झगडा मिलाउने ‘महतौ,बडघर अथवा चौधरी’ बन्ने बाटो प्रशस्त गरेर देशको सम्प्रभुतामा नै आँच आउन सकने आधार श्रृजना गरेकाले यी नेताहरु, पद, पैसा र सत्ताका लोभी हुन् अथवा विदेशी षडयन्त्रका शिकार निरीह प्राणी मात्र हुन् यो कुरा भविष्यले नै बताउला । तर जे होस्, उच्च महत्वाकांक्षा र राजनीतिक उद्धेश्यले गर्दा संस्कृत विद्या माथी घोर प्रहार गरेर नेपाली भाषा र संस्कृतिको घाँटी रेटने काम भएको छ ।
नेपालीका लागि संस्कृतको महत्व
१, पहिलो कुरा त संस्कृत भाषा नेपाली भाषाको जननी हो । संस्कृतको ज्ञान बिना नेपाली भाषा शुद्ध बोल्न र लेख्न सकिदैन र नेपाली भाषा र साहित्यको विकास र प्रतिष्ठा स्थापित हुन सक्दैन । नेपालीको आत्मा संस्कृत मै बसेको छ हाम्रो संस्कृतिमा यदि समसामयिक कुनै विकृति र विसंगति देखा पर्दछ भने त्यसलाई सजिलै निर्मूल पार्ने प्रभावकारी आधार पनि संस्कृत नै हो ।
२, चार वेद,उन्नईस पुराण, मनु,याज्ञवल्क्य, पाराशर, अत्रि आदि स्मृतिहरु, षटदर्शन आदि शास्त्रहरु ज्ञान विज्ञानका अभूतपूर्व ग्रन्थहरु हुन् । अँग्रेजहरु ले यो कुरा राम्ररी बुझेर म्याक्समूलरले भारतबाट थुप्रै ग्रन्थहरुलाई लण्दन पुर्याएका थिये र अँग्रेजहरुले इनको अध्ययन र अनुसन्धानमा आफनो जीवन लगाएका छन् र विकासको सोपान चढदै मंगल ग्रह सम्मको यात्रामा लागी परेका छन् ।
३, अमेरिका को विश्वविख्यात वैज्ञानिक संस्था नासाले संस्कृत लाई विश्व कै उत्कृष्ट र बहुउपयोगी भाषा ठहर गरेको छ र भविष्यमा यसै भाषामा कम्प्यूटर र बिना चालकको कार र वायुयानको विकास हुने निश्चित छ ।
५, नेपालमा संस्कृत बाहुनहरु को भाषा हो यसै भाषाको आधारमा बाहुनहरु ले समाजमा शोषण गरेका छन् र आफूहरु उच्च बनेका छन् भन्ने आरोप छ । यदि यो आक्षेप सही हो भने त कथित दलित, जनजाति आदि पिछडा वर्गलाई माथि उठाउनको लाथि संस्कृत किन पढाईदैन । संस्कृतमा तिनको पहुँच पुर्याएर तिनलाई पनि उच्च,सवर्ण र ज्ञानी बन्ने अवसर किन दिइदैन ? तिनकोलागि त यो विद्या झन बढी र नितान्त आवश्यक नै भएकोले तिनको यो विद्या पढन पाउने अधिकार किन खोसेको हो ? कसले उत्तर देला ?
६, गौतम बुद्ध र रामानुजाचार्यले र हिन्दू &