केशब खड्का
पहिले पधेरामा पानी लिन डोको नाम्लो लियर उकाली ओराली गर्दै जानु पर्थ्यो, त्यही पधेरोमा छरछिमेकी बिच पानी वा अन्य बिषयमा झैझगडा हुन्थियो । एकले अर्को कुरा गर्ने संगम स्थल जस्तो थियो पानी पधेरो तर आज पधेरोको नाम निसान छैन् । केबल इतिहास मात्र भएको छ ।
पधेरामा अहिले घना जङल छ बाघ, बधेल , बादर आदिको निवास स्थान छ अहिले । दिउसोमा नै बाघको आवतजावत हुन्छ । पहिले गोठ भरि भैंसी, गाई गोरु अनि खोर भरि बाख्रा, भेडा, खसी बोका हुन्थे । अहिले गोठ रितिएको छ साथै खोर त लोप उन्न्मुख छ । पहिले बन मासेर अति अतिक्रमन गर्थे अहिले वनमा कोहि जादैन्न बाघ लगायत अन्य जङली जनावरको अधिनमा छ अहिले वन ।
हाल आएर वनको सम्रछ्न त्यहि बाघ लगायत अन्य जङली जनावरले गरेका छन् । किनकी मानिस वनमा जान सक्दैन किनकी उनिहरु जङलि जनावरदेखि सुरक्षित छैन्न । खेत योग्य जमिन अहिले पुरा बाझो छ । वनमा सल्ला निकै फस्तायको छ तर सल्लोको रुख प्राकृतिकको लागि अति घातक छ । जसले पानीको मुल सुकाउने साथै जमिनमा कुनै रुख उमृन नदिने गर्छ । सल्लोको रुखले जमिनलाई सुख्खा ग्रस्त पार्छ यो प्रजाति सल्लो उन्मुलन गर्नु जरुरी छ नयाँ प्रजातिको सल्लो वा अन्य रुख बिरुवा रोप्नु पर्छ ।
अहिले एक घर एक धारा जुन स्थानिय निर्वाचक -२०७४ पछि हुँदैछ केहि स्थानमा त भैसकेको छ । हरेक सरकारी स्कुलमा अङ्रेजी माध्यमदेखि अध्ययन भैरहेको छ । स्तरीय स्वास्स्थ्य सस्था छन् । गाउँ गाउँ टोल टोलमा सहकारी खुलेका छन् । पैसा सर सापटीको लागि महङो ब्याजमा लिनु पर्ने बाध्यता छैन् । सहकारीले निकै सजिलो सुलब बनायको छ । घर घरमा गाडीको मार्ग बनेको छ । भरियाले बोक्नु पर्ने बाध्यता मुक्त भएको छ । सन्चारले निकै गति लिएको छ । हात हातमा मोबाइल छन्, अनि इन्टरनेटको लाइन पनि गाउँ गाउँमा टोल टोलमा पुगेको छ । ढीकी, झातो लोप भयर भैसकेका छन् । हरेकका घर घरमा कुटानी पिसानीका मेसिनहरु घर घरमा छन् । सदरमुकाम आवतजावत गर्न हिड् न कसैलाई पर्दैन । घरको आगनीमा ट्याक्सीमा आवतजावत गर्छ्न । गाउँमा आज आधा घरमा ताल्चा लगायका छन् । युबा बिदेश गैसकेपछि गाउँमा कोही बस्दैन्न । अधिकास ४५ वर्ष पार गरेका पुरुष मात्रा गाउँमा छन् । जन्त मलामीमा कम सहभागी हुन्छ्न किनकी युबा भरि बिदेश तिर छन् ।
केहि वर्ष अघि दोजरले खन्नियका सडक मार्ग अब बिस्तारै नाली सहित कालो पत्रमा परिणत हुँदै छन् । जङल, खरबारीको घास नकाटेर सुख्या याम डढेलो फैलिदा बस्तिहरुमा जोखिममा परेका छन् । आज बिकासले अत्यधिक गति लिएको छ तर त्यही मात्रा बसाइँ सराइले पनि गति लिएको छ । हरेक दिन गाउँ छाडनेको लस्कर छ । आज सबै कुराले सम्पन्न हुँदैछ मेरो गाउँ तर किन रोकिदैन बसाई सराई ??
आषाढ़ ७ गते, २०७८ मा प्रकाशित
